Şərəfli həyat yolu keçən Əmiralı müəllim

Əmiralı Əmirəliyev: “Həyatda çox şeyi görüb götürmüşük. Müharibə də görmüşük, iqtisadi çətinlik də. Azərbaycanın SSRİ-nin tərkibində olduğu illəri də yaşamışıq, müstəqilliyimizin də, yeni inkişafımızın da, ordu quruculuğunun da canlı şahidləriyik. İndi yaşımızın elə vaxtıdır ki, biz yalnız uşaqlara, gənclərə həyat təcrübəmizi öyrətməliyik. Elə etməliyik ki, hər bir azərbaycanlı gənc həyatda özünə yol seçəndə, ilk növbədə ərazi bütövlüyümüzü, dövlətimizin güclənməsini düşünsün. Bunu biz etməliyik, ilk növbədə yaşlı nəsil, müharibə veteranları etməlidirlər”.

05 mart 1923-cü il tarixdə Zərdab rayonunun Xanməmmədli kəndində anadan olub. 1942-ci ildə orta məktəb imtahanlarını vaxtından əvvəl verib və mart ayında II Dünya müharibəsi cəbhəsinə yollanıb. Şimali Qafqazın müdafiəsinə göndərilib. Döyüş yolu 416-cı milli diviziyanın 1368-ci pulemyotçu rotasının tərkibində Mozdokdan başlayıb. 1942-ci ilin dekabr ayında Mozdok ətrafında ilk döyüşlərdə fərqlənib və “İgidliyə görə” medalı ilə təltif olunub. Şimali Qafqazın müdafiəsindən iştirak edən 416-cı diviziya 3 gün ərzində düşmənin müdafiə xəttini darmadağın edərək, 15 düşmən tankını, kəşfiyyat təyyarəsini, 1500 zabit və əsgərini məhv etmiş, hərbi cəhətdən əlverişli yüksəklikləri, dəniz yolu məntəqələrini ələ keçirmişdilər. Diviziya Şimali Qafqazın azad edilməsi üçün əlverişli şəraitin yaranmasına nail olmuşdur.

1943-cü ilin yaz-yay aylarında Gerqovskaya, Zolotoryov və Sovetskaya stansiyalarının, 1943-cü ilin avqust ayında Taqanroq şəhərinin azad edilməsi uğrunda qəhrəmanlıqla döyüşüb. Dəfələrlə yaralanıb, hərbi hospitallarda müalicə olunub. Döyüşlərin birində mərmi qəlpəsi ayağını yaralayıb. Paşa adlı azərbaycanlı əsgər Əmiralı müəllimi döyüş ərazisindən uzaqlaşdırıb, lakin onu hospitala göndərmək mümkün olmayıb. Şosse yolunun kənarına yerləşdirilən Əmiralı müəllim iki gün köməksiz vəziyyətdə qalıb və sürünərək şosse yoluna çıxmağı bacarıb. Yoldan ötüb keçən maşınlar saxlamırdılar. Birtəhər sürünüb yolun ortasına uzanır və bundan sonra silah-sursat üçün geri qayıdanlar tələsik onu maşına götürüblər. 1942-ci ilin dekabrında cəbhədən Bakıya göndərilib. Bakıda iki ay müalicə olunduqdan sonra Novorossiysk cəbhəsinə göndərilib və şəhərin azad olunmasında iştirak edib.

1943-cü ilin mart ayında, döyüşlərin birində snayper gülləsi ilə qolundan yaralanıb. Parçalanmış qolunu kəsmək istəsələr də, özü buna imkan verməyib. Ağır cərrahiyyə əməliyyatından keçdikdən və 6 ay müalicə olunduqdan sonra ordudan tərxis edilərək arxa cəbhəyə göndərilib.

Ümumilikdə 18 orden və medal ilə təltif olunub. O cümlədən I və II dərəcəli “Vətən Müharibəsi” ordeni, “Qafqazın müdafiəsinə görə”, “İgidliyə görə”, "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə", “Rəşadətli əməyə görə” medalları, “Qabaqcıl Maarif Xadimi” döş nişanı ilə təltif edilib. Cəbhədən kəndə döndükdən sonra isə özünün ölümü ilə bağlı qara kağız da alıb.

Azərbaycana qayıdan Əmiralı müəllim, Göyçay Pedaqoji Texnikumunda təhsil alıb. 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsini bitirib. Zərdab rayonunun orta məktəblərində müəllim işləyib, Dəkkəoba, Xanməmmədli, Əlibəyli, Qoşaoba məktəblərinin, rayon Təhsil şöbəsində metodik kabinetinin müdiri, şöbənin inspektoru, şəhər internat məktəbinin direktoru vəzifələrində çalışıb. Yarım əsrdən artıq bir müddətdə pedoqoji sahədə şərəfli bir yol keçən Əmiralı müəllim təbiətən müəlim doğulmuşdur. Tələbkarlıq, vətənpərvərlik, xeyirhaqlıq, ədalətsizliyə qarşı mübarizlik, mülayimlik onun təbiətində, qanında var idi. Həmişə özünə, işinə, vəzifəsinə və ətrafdakılar hörmət edən bir şəxsiyyət olmuşdur.

1964-cü ildə, Zərdabda yeni bünövrəsi qoyulan internat məktəbinin direktoru təyin olunub. Məktəbin tikintisində iştirak edən Əmiralı müəllim ilk dəfə şagird qəbulunu həyata keçirib. Göstərdiyi fəaliyyətə görə “Qabaqcıl Maarif Xadimi” döş nişanı ilə təltif olunub. Məktəbdəki uşaqlara həmişə qayğı ilə yanaşardı, iki kimsəsiz uşağa isə öz evində sığınacaq vermişdir.

1965-1970-ci illərdə Zərdab rayon Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsində çalışıb. Mülayim, tələbkar, xeyirxah, mərd, qorxmaz, nəcib əxlaq sahibi olan bu insan həmişə ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparıb. Heç vaxt tutduğu vəzifənin əsiri olmayıb. Zərdab rayonu Ucar rayonu ilə birləşdirildiyi vaxt, 1965-ci ildə Zərdabın yenidən rayon statusunun bərpa edilməsində fəallıq göstərənlərdən biri olub. Rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri olduğu dövrdə rayonda maarif sürətlə inkişaf edib. Bütün kəndlərdə məktəb binalarının, yardımçı sinif otaqlarının, klubların, kitabxanaların, uşaq bağçalarının, mədəniyyət evlərinin tikintisi başlanıb. İbtidai məktəblər səkkizillik məktəblərə, səkkizillik məktəblər isə orta məktəblərə cevrilməyə başlamışdır. Kadr çatışmamazlığını aradan qaldırmaq məqsədilə rayonda qısamüddətli pedaqoji məktəb, “Tibb bacıları” kursu açdırmağa nail olub. Rayon Maarif şöbəsinin və Səhiyyə şöbəsinin rəhbərləri Vaqif Salmanov və Qüdrət İbrahimov da Əmiralı müəllim ilə birlikdə, rayonun inkişafı üçün bacardıqları hər bir işi görürdülər. Əmiralı müəllimin Həsən bəy Zərdabinin heykəlinin Mehmanxana qarşısında (heykəlin yeri sonradan dəyişdirilib) qoyulmasında, Zərdaba şəhər statusunun verilməsində, Camışçılıq sovxozunun yerləşdiyi əraziyə qəsəbə adının verilməsində səyi, əməyi olub.

Zərdabın şoran torpaqlarının yuyulması məsələsini qaldırıb. Bu məqsədlə şəhər kənarında “SU-21” qəsəbəsi də salınıb. Şoran torpaqların yuyulması Zərdab rayonunun iqtisadiyyatına müsbət təsirini göstərib. Əmiralı müəllimin təşəbbüsü ilə, Zərdab şəhərini daşqınlardan mühafizə etmək məqsədilə Kür çayının sahilləri betonla bərkidilmiş, şəhər daxilində yeraltı dren-kollektor tikilmiş və yeraltı şirə suları bu kollektor vasitəsilə “şorlama” adlanan kanallara axıdılmışdır. Təəssüf ki, sonradan bu kollektorlar laqeydlik və baxımsızlıq səbəbindən bərbad vəziyyətə düşmüşdür.

Əmiralı müəllimin İcraiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsində çalışdığı dövrdə Kür sahilində “Qonaq evi” tikilib istifadəyə verilmişdir. Kür sahilində 1941-1945-ci illlərdə Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirəsinə meydançanın salınması da Əmiralı müəllimin sədr işlədiyi dövrə təsadüf edr. Hazırki Mədəniyyət evinin binasının tikintisinin dövlət planına salınmasına, rayona ilk dəfə qaz xəttinin çəkilməsinə də nail olmuşdur. Əmiralı müəllim sədr işlədiyi dövrdə rayonda fərdi evlərin tikintisinə də köməklik göstərmişdir.

Rayonun inkişafı naminə çalışan Əmiralı müəllim, təbiətcə mülayim, sakit adam olsa da, rayon partiya rəhbərliyinin inzibati amirlik metoduna qarşı çıxıb, haqq-ədalət uğrunda mübarizə aparıb. Onun fəaliyyəti, mübarizliyi bəzi adamları, o cümlədən “yuxarıları” narahat edirdi. Gördüyü işlərə əngəllər törədərək onu çətinliyə salmağa çalışıblar. Mövqeyindən çəkindirməyə cəhd etsələr də, əqidəsindən, tutduğu yoldan dönməyib.

1970-ci ildə vəzifəsindən azad edildikdən sonra da təzyiqlərə məruz qalıb. Sumqayıt şəhərindəki orta məktəblərin birinə direktor işləməsi üçün verilən təqdimatı müxtəlif manelər səbəbindən rədd edilib. 18 avqust 1970-ci ildə Rayon Maarif şöbəsinə inspektor təyin edilib. Lakin bir ay keçməmiş bəzi qüvvələrin səyi nəticəsində vəzifəsindən azad edilib. Respublika Maarif nazirinin onun vəzifəsinə bərpa edilməsi üçün verdiyii əmr, məhkəmələrin işə bərpası üçün qəbul etdiyi qətnamələr isə icra olunmyıb.

1980-cı ildə yeni yaradılan Zərdab Tarix Diyarşünaslıq müzeyinə direktor vəzifəsinə təyin edilib. Muzey binasının və bölmələrinin təşkilində, muzeyin eksponatlar ilə təchiz edilməsində xüsusi xidmətləri olub.

Göstərdiyi xidmətlərə baxmayaraq, Əmiralı müəllimə qarşı qərəzli mövqe davam edirdi. 1985-ci ildə Zərdab şəhərində uzun illər boyu tikib başa çatdırdığı evi dəyər-dəyməzinə sataraq Bakıya köçüb. Yaşının ahıl vaxtı kirayədə yaşayaraq hər şeyi sıfırdan başlayıb. Respublika Texniki-Peşə Təhsili Komitəsində ictimai fənlər bölməsinin rəhbəri, Bakı Dövlət Universitetinin nəzdindəki institutda və eləcə də Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda metodist vəzifəsində çalışıb. 416-cı divizayın Veteranlar Şurasının sədri, Bakı şəhər Veteranlar Şurasının plenium üzvü olub.

Onlarla məqalə müəllifi olan Əmiralı müəllimin yazıları “Azərbaycan müəllimi”, “Xalq”, Əkinçi” qəzetlərində, “Azərbaycan məktəbi” jurnalında, institutların elmi əsərlər toplusunda çar olunmuşdur. Əmiralı müəllim ayrıca kitabçalar da müəllifidir.

Qitbə olunası bir ömür yolu keçən Əmiralı müəllim həyata xeyirhaqlıq etmək üçün gəlmişdir və yaxşı əməlləri ilə, düzgünlüyü ilə, təmiz adı ilə yaddaşlarda qaldı. Allah rəhmət eləsin!