Zərdabda anadan olan Şeyx Məmməd Türkiyədə dəfn olunub

Şeyx Məmməd Şirvani XVIII əsrin sonlarında Zərdabda anadan olmuşdu. 1851-ci ildə vəfat etmiş, Türkiyənin Dənizli ilinin Mərkəzəfəndi bölgəsinin İlbadə Məhəlləsinin İlbadə məzarlığında dəfn edilib.

Türkiyənin Dənizli ilinin Mərkəzəfəndi bölgəsinin İlbadə məhəlləsində, geniş bir yamac və təpə üzərində salınan məzarlıq Dənizlinin ən qədim qəbiristanlığıdır və Səlcuqlular zamanından bu günədək istifadə olunur. Ən əksi məzarlardan biri Dənizli fəth edilən zaman şəhid olan Mehmet Qazinin məzarıdır. 1189–1192-ci illərdə üçüncü səlib yürüşləri zamanı Dənizliyi qoruyan komutanlardan Fatma Xanım Yıldız da şəhid olduqdan sonra İlbadə Məzarlığında dəfn edilmişdir. İnanç Bəyliyi dönəmində yaşamış yeddi önəmli şəxsin dəfn edildiyi Yeddilər türbəsi, Dənizli tarixində əhəmiyyətli şəxs hesab edilən Dərviş Ali Kahyanın türbəsi də bu məzarlıqdadır.

Bu məzarlığın ortasında Şeyx Mehmed Şirvaninin türbəsi də var. Şeyx Mehmed Şirvani türbəsi kvadrat şəkillidir. Türbənin üstü ağacla örtülmüşdür. Qapı və pəncərələr düzbucaqlı formadadır. Qiblə istiqamətində divardakı mehrap olduqca diqqət çəkəndir. Türbənin içərisində Şeyx Mehmed Şirvaniyə məxsus böyük bir sandıq və digər bir şəxsə məxsus kiçik bir sandıq var.

Şeyx Mehmed (Məmməd) XVIII əsrin sonlarında Şirvanın Zərdab kəndində anadan olmuşdur. Şeyx Şamilin silahdaşlarından biri olan Məmməd, işğalçılara qarşı döyüşmüş, rus zülmündən qaçıb Osmanlı dövlətində yaşamışdır. Verilən məlumata görə, zahiri və batini elmləri təhsil edərək tələbələr yetişdirmiş, bir çox bölgələri gəzərək, insanlara islamın mahiyyətini izah etmişdir.

Şeyx Mehmed (Məmməd) maraqlı, ibrətamiz söhbətləri ilə yaddaşlarda qalmışdır. İbadət edənlərin, yaxşılıq edənlərin özlərini günah işləyənlərdən üstün tutmalarını, onların günahlarından daha fəna olduğunu söyləyər və tələbələrinə əfv etməyi bacarmağı, kin tutmamağı öyrədərdi. Tələbələrinə anlatdığı əhvalatlarda da bu mövzudan bəhs edərmiş: “Ziyarətinə gələn tələbəsindən hocası soruşur - “Bizə nə gətirdin övladım?” Tələbəsi cavab verir ki, Sizdə olmayan şeyi gətirdim əfəndim. Hoca “Mərak etdim, nəymiş o?” soruşunca, tələbə “Günahlarımı gətirdim əfəndim” cavabını verir. Biz də rəbbimizin hüzuruna günahlarımızı götürəcəyik. Allah bizlərə öz rəhməti ilə yanaşacaq, cənnətə girmək də ancaq Allahın rəhməti ilə mümkündür.” Bir əhvalatında isə söyləyib: “Allah bağışlayandır, biz də Onun qullarını bağışlayıb, kin tutmamalı, din qardaşlarımızın eyib və qüsurlarını anlatmamalıyıq.”

Şeyx Məmməd tələbələrinə haramdan uzaq olmağı, halal qazanmağı tövsiyyə edərdi: “Müsəlman dünyanı sevdiyi, dünyaya düşkün olduğu üçün deyil, Allah çalışmayı əmr etdiyi üçün çalışıb qazanır. Nəfsinin pis arzularına, zövqlərinə qovuşmaq üçün çalışıb para qazanmaq və çalışarkən halalı haramdan ayırmamaq, başqalarının haqlarına girmək, onlara olan borclarını ödəməmək, qanunlara qarşı çıxmaq, vergiləri verməmək dünyaya düşkün olmağı göstərir. Dünyaya düşkün olmaq böyük günahdır. Allah əmr etdiyi üçün çox çalışıb çox qazanmaq və Onun əmr etdiyi kimi çalışıb qazandığını Onun əmr etdiyi yerlərə sərf etmək çox savabdır. Əhalinin və əyalının ehtiyaclarını, borclarını ödəmək üçün çalışıb, halal qazanmaq, nafilə ibadətləri ilə məşğul olmaqdan daha çox savabdır. Bütün ibadətlərin qəbul olunması halal tikəyə bağlıdır. Böyüklərdən çoxu buyurmuşdu ki, ibadətlər on qisimdir, doqquz qismi halal qazanmaq, bir qismi isə bildiyimiz bütün ibadətlərdir. O halda mömünlər halal qazanmaya çalışmalıdır. Halaldan və şübhələrdən qaçırmalıdır.”

Şeyx Məmməd ömrünün son illərini Dənizlidə yaşamışdır. 1851-ci ildə vəfat etdikdən sonra İlbadə məzarlığında dəfn olunmuşdur.