"Qoyun ölümü" keçidi

Taleh Əliyev bildirir ki, Zərdab adına yazılı mənbə baxımından XV əsrə aid Bədr Şirvaninin Divanında rast gəlinir. Oqtay Əfəndiyevin "Azərbaycan Səfəvilər dövləti" əsərində də Zərdabın adı çəkilir. Osmanlıların hakimiyyətində olan Şamaxı bəylərbəyliyinin sancaqlarından biri Zərdab sancağı adlanırdı. Bu əsərdə müasir Zərdab ərazisində olduğu söylənilən “Qoyun ölümü” keçidi barədə də məlumat verilir. Oqtay Əfəndiyev I Şah Təhmasibin Gürcüstan yürüşündən qayıdarkən “Qoyun ölümü”ndan keçdiyini yazır. Osmanlı mənbələri də Şah Təhmasibin 2 fevral 1547-ci ildə “Qoyun ölümü”ndən keçərək Şirvan ölkəsinə gəldiyini yazır.

I Şah İsmayılın da "Qoyun ölümü"ndən Kürü keçərək Şamaxıya getdiyi bildirilir. Araşdırmaçı Ozan Sönməz cəsusların, Şah İsmayıl ordusunun Kürün “Qoyun ölümü”ndən keçərək ölkəyə daxil olacağı barədə Şirvanşaha bilgi vermələrini yazır. Buket Gündüz I Şah İsmayılın 10 may1501-ci ildə “Qoyun ölümü” keçidini keçdiyini və Gülüstan qalası yaxınlığında, Cabanidə Şirvanşah ordusunu məğlub etdiyini yazır.  

Osmanlı mənbələrində Osmanlı  və Səfəvilərin “Qoyun keçidi”ndəki savaşı barədə məlumat verilir. Tərəflər 9 sentyabr 1578-ci il tarixdə “Qoyun keçidi”ndə qarşılaşıblar. Osmanlı ordusuna Özdəmiroğlu Osman paşa rəhbərlik edirdi. İki saat davam edən döyüşdə Səfəvilər məğlub olublar. Cənubi Azərbaycanı ələ keçirən osmanlılar, Dağıstan və Şirvanı birləşdirərək, Özdəmiroğlu Osman paşanın başçılığı ilə böyük bir Bəylərbəyliyi qurmuşdular. Oqtay Əfəndiyev yazır ki, əks hücuma keçən qızılbaşlar Mirzə Salman və digər əmirlərin başçılığı ilə Qarabağdan təcili hərəkətə başladılar və “Qoyun ölümü” keçidindən Kürü keçərək Şirvana daxil olaraq, Osman paşanı Şamaxı qalasında mühasirəyə aldılar. 

    Hazırladı: Bəxtiyar Əsədli