Öz qəhrəmanlarının “boynunu vuran” yazıçı - Ceyn Osten

Həmişə pis vəziyyətə düşən, çox ağıllı gənc qadının ironik hekayəsi. O, bü vəziyyətə ətrafındakıların sadəlövh ağılsızlığından düşür? Şübhəsiz!

Özünün qəmgin firavanlığından, miskin kübar varlığından bir baş üstün olan intelektual qadın haqqında möhtəşəm (və dünya ədəbiyyatında ilk) kitab? Əlbəətə ki!

Və nəhayət, bir neçə dəfə ekranlaşdırılmış və bu yaxınlarda yendən parlaq ekran həlli ilə ikinci həyat əldə etmiş roman? Sözsüz ki!

Söhbət nədən gedir? “Emma”. XIX əsrin parlaq yazıçısının əsərlərindən ən istehzalı, ən sarkazımlı, ən sərrast romanı. 

Oxumağa başlamazda öncə diqqətinizi toplayın, çalışın kənar aləm sizə mane olmasın ... Yox, qorxmayın, nə inteqral, nədəki diiferesial həll eməyəcəksizniz, heç balaca kvadrat tənlik də deyi.... Bu Ceyn Ostenin incə, sarkazmla dolu ironik dunyasıdır... O, sizi mürəkkəb dünyamızın sadə həyatına aparacaq, bu sadəliyi möhtəşəm söz oyunu ilə bəzəyəcək... sözlərin mənası dəfələrlə dəyişəcək – hərənin öz baxış bucağına görə... Sadə sözün möhtəşəm mənası gözləriniz önündə canlnacaq, təxayülünüzü məşğul edəcək ifadələr sizə zövq verəcək. 

Ceyn Ostenin Emması tamamlə başqa dünyadır. Bu dünyada bol musiqi var, rəsm və tikmə sənəti var, həm də seçim var... nə olsun ki, bu seçim nahar dəvətinə palatarların seçimidir. Nə qədər desəniz gözəl kişilər, elə onlardan az olmayan qadınlar da var... nə olsun ki, xarakterləri heç də həmişə özləri kimi gözəl deyil. “Emma” bu reallıqdır – bu reallıqda ərə getmək qadının həyatda yeganə təyinatıdır, qonşuya qonaq getmək isə – həftə ərzində yeganə əyləncəsi. 

Ceyn Ostenin dünyasında qeyri-adi heç nə yoxdur... Heç müsbət, yaxud mənfi qəhrəman da yoxdur.... Amma həyat var, sadə bir həyat, burada sevən də var sevilən də, sevgisi daşa dəyəndə, təkəbbürlü insan da vər, təmiz saf urəklisi də, yaşlaşaraq uşaqlaşmış qoclar da var, onlara hörmət etməyi bacaran insanlar da.... Sadəcə həyat var... Öz gündəlik axarı ilə axan bir həyat... O şəxslər xoşbəxtdir ki, öz sadə həyatına, müsbət və mənfi cəhətlərinə gülə bilir, ironiya ilə baxa bilir. Emma əsil ingilis yumorunun və dumanlı ironiyasının nümunəsidir.

Ceyn Osten yeri gələndə öz personajlarını lağa da qoya bilir. Virciniya Vulfa görə:

„Sanki, Ceyn Osten öz qəhrəmənlarını yalnız bir məqsədlə yaradır: öz məmnunluğunu təmin etmək və onların boynunu vurmaq üçün.“ 

Sözləri sevirsiniz? Düşünmək istəyirsiniz? Təxayülnüzə güc vermək isəyitsiniz? Onda Osten Ceynin ironiya və sarkazm dolu dünyasına xoş gəlmişsiniz..

Kitabdan sitatlar

Zəif beyinlərə səpilmiş şöhrətpərəstlik toxumu fəlakətli cücərtilər verir.

* * *

Gənc qıza hədsiz ümidlər təlqin etməkdən daha asan heç nə yoxdur.

* * *

Xeyirxahlıq kimi keyfiyyətin əhəmiyyətini kiçiltmək lazım deyil, çünkü bu insanın xasiyyət və vərdişlərinin incəliyindən xəbər verir, özü haqqında təvözökar və digərləri haqqında qərəzsiz düşündüyünü bildirir.

* * *

Hər bir kişinin xəyallarının hüdüdu məhz gözəl, ağlını çətinə salmadan hislərini oxşayacaq bir qadınla məhdudlaşır.

* * *

O vaxta kimi ki, kişilər gözəlliyə daha fəlsəfi yanaşmanı, xarici gözəlliyi nəzərə almadan ağıllı və savadlıları sevməyi öyrənməyəcəklər, Harriet kimi qəşəng qızlar onları məftun və heyran edəcək

* * *

Bu həmişə belədir. Bəşəriyyətin bir yarısı digər yarısının bəyəndiyiklərini anlamır.

* * *

Vacib olanı odur ki, mərhəmət hissi bizdə bu insanlara bütün gücümüzlə kömək etmək istəyi oyatsın, əks halda bu, ürəyi incidən böş mərhəmətdən başqa bir şey deyil.

* * *

Mən füsünkaramsa bu hələ ərə getmək üçün əsas deyil - bunun üçün başqalarının da, heç olmasa birinin, məni füsukar sayması lazımdır.

* * *

Elə insanlar var ki, onlara kömək etmək ziyandır: onlar üçün nə qədər çox edirsənsə, onlar özləri üçün daha az nəsə etməyə meyilli olurlar.

* * *

Oxumaqdan çənə vurmaq daha asan idi; xəyallara sərbəstlik verərək onun gələcəyini təsəvvür etmək və planlar qurmaq, onun düçüncəsini aydın gerçəkliklə zənginləşdirərək inkişaf etdirməyə səy göstərməkdən daha xoş idi.

* * *

Əgər yanında sənə pərəstiş edən qadın varsa mələk olmaq çətindir.

* * *

Düz sözümdür, Emma, əgər siz, öz bu cür ağlınızla cəfəngiyyat danışırsınzsa, mənim razılaşmaqdan başqa yolum qalmır. Ağılı bu sür istifadə etməkdənsə, beyinsiz olmaq daha yaxşıdır.

* * *

Onun kübarlığını qoruması daha qiymətlidir. İnsan nə qədər yaşlıdırsa, özünü apara bilməsi daha əhəmiyyətli olur və yaşlaşdıqca qeyri-təmkinlilik, kobudluq, yöndəmsizlik daha gözə çarpan və iyrənc olur. Cavanlıqdakı pis xüsusiyyətlər insan qocaldıqda ondan uzaq durmağa vadar edir.

* * *

Onun qismətində seçməyin, kiminsə sizi seçməsindən daha gözəl olmasına əmin olmaq var idi; bu zaman siz kiməsə minnətdarlıq hiss eləmirsiniz, əksinə minnətdar olmağı başqasına öyrədirsiniz.

* * *

Özündən uzaqlaşdıran xüsisiyyətdi, - o dedi.- şübhəsiz, bəzən çox rahatdır, amma hər zaman xoşagəlməzdir. Qapalılıqda ümid var, amma cazibə yoxdur. Qapalı insanı sevmək mümkün deyil.

* * *

Tanaşlığın dərəcəsini təyin etmək - xanımın əzəli imtiyazıdır.

* * *

Sizi əmin edirəm, cəmiyyətdəki ən səs-küylü şöhrətim, şəxsi həyatımdakı ən kiçik itkilərimi əvəz edə bilməz.

* * *

Harriet o insanlardan idi ki, bir dəfə sevirsə, artıq sonra həmişə sevəcək; onu olmasa da, bir başqasını.

* * *

İnsan təbiəti müstəsna vəziyyətdə olanlara o qədər xeyirxahdır ki, gənc yaşlarında evlənənlər yaxud ölənlər haqqında hökmən yaxşı söz deyəcəkdir.

* * *

Bu yaxşıdır, yoxsa pis, bilmirəm, amma, axmaqlıq hamının gözü qarşısında, utanmadan, ağıllı bir insan tərəfindən edilirsə, artıq axmaqlıq kimi görünmür. Pislik hər zaman pislikdir, ancaq axmaqlıq hər zaman axmaqlıq deyil – bu onu edənin kimliyindən aslıdır.

* * *

Sağlam düşüncə boş vaxtlarında da özünü məşğul etməyə nəsə tapır və aza qane olur.

* * *

O həm davamlı olanı əldə edə bilmişdi, həm də ötəri olanı — həm pul, həm də məhəbbət və xoşbəxt olmağa haqqı var idi.

* * *

Sevgi acı ayrılıq anını yubandırmaq üçün istənilən münasib bəhanədən yapışmağa həmişə şaddır.

* * *

Olacaqlar nə qədər tez olsa, bir o qədər yaxşıdır.

* * *

Daima yanında hər şeyi sizdən yaxşı edən yaxın rəfiqənin olması - bu bədbəxtlikdir!..

* * *

Mən musiqini sevgidən, qulaqların həzzini gözlərin ləzzətindən üstün tutan, onun üçün gözəl səslərin mənim hisslərimdən daha anlaşılan olan kişini bağışlamazdım.

* * *

Zərif ruh qədər heç nə insanı özünə əsir etmir, - o, sonra, tək qaldıqda, öz-özünə fikirləşdi.- Onun ecazkar qüvvəsinin tayı bərabəri yoxdur. Zərif ruh, ürək yumuşaqlığı, özünü nəvazişli, açıqürəkli tutmaq bacarığı ilə birləşdikdə dünyanın ən sərvaxt bir ağlından min dəfələrlə ecazkardır.

* * *

Hər kişinin öz həyat yoldaşında görmək istədiyi açıq xasiyyət onda yoxdur.

* * *

Tam xoşbəxtlik, hətta xatirələrdə belə, nadir hallarda olur.

* * *

Günah ardınca cəzanı gətirir, amma bununla günah aradan qalxmır.

* * *

Bu, mənim anladığım qədər, sirdir, - o dedi.- Belə məsələlər həmişə sirr sayılır, ta ki, bunun hamıya çoxdan məlum olduğu aydınlşana qədər.

* * *

Hamı ilə dostcaslna münasibət, amma hamı ilə dostluq etməmək kişinin ləyaqətinin tərkib hissəsidir.

* * *

Onun zəngin olması bir həqiqətdir, çünki o, bütov bir xəzinəyə - mənəvi zənginliyə malikdir.

* * *

Mən həmişə özümə qarşı ən yaxşı münasibətə layiqəm, başqa münasibətə dözmərəm.

 
Tərcümə: Cəmil Əsədov