Bəzi araşdırmaçıların fikrincə məhz “otman” sözü bir çox yer və şəxs adlarında təhrif edilərək “osman” kimi işlədilib. Araşdırmaçılar yazırlar ki, türklər ocağın, ev atəşinin davamlılığını təmin edən, evdə qalan övladı “otman” adlandırıblar.
Otmanoba Zərdab rayonu inzibati ərazi vahidində kənddir. Kənd rayon mərkəzindən
27 kilometr cənub-şərqdə, Kür çayının sahilində, Şirvan düzündə, Zərdab və Kürdəmir
rayonlarının sərhəddində yerləşir. Ərazisi 1555,74 hektar, əhalisi təxminən 770
nəfərdir. Əhalinin əsas məşğuliyyəti heyvandarlıq, taxılçılıq, quşçuluq, yemçilik,
pambıqçılıq, meyvəçilik, baramaçılıq, balıqçılıqdır.
Yaşayış məntəqəsi kimi 2 əsrə yaxın yaşı olduğu ehtimal olunur. Göyçay qəzasına
aid rus arxiv sənədlərində Əlvənd kənd icmasınn Osmanalı adlanan yaşayış məntəqəsinin
adı çəkilir. Sənədlərə əsasən XIX əsrin sonlarında kəndin 67 təsərrüfatında 310
ailə, XX əsrin əvvəllərində isə 102 təsərrüfatında 811 nəfər yaşayıb. 1917 və
1921-ci illərdə 190 evdən ibarət olan və Osmanoba adlanan yaşayış məntəqəsi
Kürdəmir bölgəsinin Əlvənd icmasına daxil edilmişdir.
1926-cı
ildə Mollakənd bölgəsinin Əlvənd icmasının tərkibində yerləşən kənd, 1935-ci
ildən yeni yaradılan Zərdab rayonuna daxil edilib. Yaşayış məntəqəsi Sovet
dövründə və müstəqilliyimizin ilk illərində Əlvənd kənd inzibati ərazisində
yerləşib. 17 iyun 2003-cü il tarixdə Əlvənd kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən
ayrılırıb və Otmanoba kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılıb.
Kəndin
ərazisində sahəsi 10 hektardan çox olan meşə var. Bu meşə yaşayış məntəqəsinin
adı ilə əlaqədar olaraq Otmanoba meşəsi adlanır. Bu meşədə Azərbaycanın qədim kəndlərindən
olan Gur-gur kəndinin köhnə yurd yerlərinin və qəbiristanlığının qalıqları indi
də qalmaqdadır.
Kəndin
adının mənası ilə bağlı müxtəlif fikirlər var. “Otmanoba” sözü mürəkkəb
quruluşlu toponimdir. Toponimdəki “oba” sözü məlum olduğu kimi, el, yurd, kənd,
məskən mənalarında işlənilir. Azərbaycanda adının tərkibində “oba” sözü olan
yüzə yaxın yer, məkan var. Bəzi mənbələr Otman sözünün Osman sözünün dəyişikliyə
uğramış forması olduğunu və kəndin adını “osmana məxsus oba” mənasında izah
edirlər. Osman adının mənası “səlahiyyətli, dəyişkən, yaradıcı, şanslı, şən,
diqqətli, ciddi, səxavətli, müasir, temperamental, dost, aktiv” kimi izah
edilir. Bəzi tarixi sənədlərdə bu kəndin adı Otmanavalı kimi də göstərilib.
Rayonun yaşlı əhalisi hazırda da kəndi Otmanavalı kimi səsləndirir. “Aval” sözü
“nəsil”, “ailə” mənasında işlədilir.
“Otman”
sözünün mənası haqqında fərqli fikirlər var. Nazim Tapdıqoğlu kəndin adını həm
“od çıxan yer” kimi, həm də yaşayış məskəninin yerləşdiyi coğrafi mövqeyi nəzərə
alaraq “otlaq olan oba” kimi də izah edir.
Bəzi
araşdırmaçıların fikrincə məhz “otman” sözü bir çox yer və şəxs adlarında təhrif
edilərək “osman” kimi işlədilib. Araşdırmaçılar yazırlar ki, türklər ocağın, ev
atəşinin davamlılığını təmin edən, evdə qalan övladı “otman” adlandırıblar.
Türk mədəniyyətində böyük qardaşlar özlərinə yeni ev qurar, ən kiçik oğul evdə
qalardı. Araz Gündüz “Türk dilində kimlik bildirən adlar” kitabında yazır ki,
Odman, Otman Ata ocağının odunu qoruyan, atasının ardıcı, varisidir. Əski türklərdə
atanın varı-yatırı, ev-eşiyi kiçik oğula verildiyi üçün, bu ad da evin kiçik
oğluna qoyulurdu.
Osmanlı
İmperatorluğunun qurucusu Osman Bəyin gerçək adının Otman olduğunu yazan
tarixçilər var. Bu adın İslamiyyəti qəbul edən türklərdə səs bənzəməsi ilə
Osmana çevrildiyi deyilməkdədir. Osman bəyin adı Avropa qaynaqlarında Ottoman
kimi yazıldığı da məlumdur. Araz bəy yazır ki, Osmanlı-Türk imperatorluğunun
özülünü qoymuş Toğrul bəyin ardıcı (varisi) olmuş kiçik oğlunun adı da Otman
olub.
Bir çox türkoloqlar, türklər tərəfindən Xəlifənin
adının Otoman-Otman-Osman olaraq təhrif edildiyini güman edirlər, çünki islami
adlar arasında əvvəllər belə ada rast gəlinməyib.
Arxiv
sənədlərində Əlvənd zadəganlarının, bəylərinin Göyçay qəzasının Əlvənd kənd
icmasında yerləşən Osmanalı (Osmanoba-Osmanavalı-Otmanavalı-Otmanoba) məntəqəsində
yaşadığı qeyd olunur. Yəni ki, bəylərin ata ocaqları, evləri bu yaşayış məntəqəsində
yerləşib. Bu məlumat və eləcədə, yaşlı nəslin kəndi hələ də Osmanavalı deyil,
Otmanavalı adlandırması, atanın varisi, ocağın davamlığı mənasında işlədilən
“otman” terminini önə çıxardır.
Otmanoba
kənd sakinləri İsmayılov Davud İsmayıl oğlu, Qədirov Mehdi Ədil oğlu, Əliyev
Mail Mikayıl oğlu Qarabağ müharibəsində şəhid olublar.
Bəxtiyar Əsədli
İstifadə olunan mənbələr
1. Rus imperiyasının arxiv sənədləri
2. Nazim Tapdıqoğlu (Vəlişov) “Zərdab
ensiklopediyası”
4. Azərbaycanın yaşayış məntəqələrinin siyahısı, 1917 və 1921
Zərdab rayonu Otmanoba kəndi
Reviewed by Bəxtiyar
on
10.7.20
Rating:
Hiç yorum yok: